Eindrapport fusieverkenning WGS en WRW

Het eindrapport van de fusieverkenning is op 3 december 2014 zowel in het Algemeen Bestuur (AB) van Waterschap Groot Salland (WGS) als Waterschap Reest en Wieden (WRW) besproken. Uiteindelijk hebben bij WGS 17 leden voor de fusie gestemd en 8 leden tegen. Bij WRW waren ook 17 leden voor fusie en hebben 4 leden tegen de fusie gestemd. Een groot struikelblok bij WGS was eerst nog de harde fusiedatum van 1 januari 2016. Dat is wat afgezwakt.

Vanaf 1997 bestaat het Waterschap Groot Salland, dus nog maar 17 jaar. Haar rechtsvoorgangers waren ontstaan in 1953 (Salland), 1960 (Bezuiden de Vecht), 1961 (Benoorden de Dedemsvaart), 1962 (Noorder Vechtdijken), 1969 (IJsseldelta) en 1970 Zuiveringsschap West-Overijssel). Dat is toch nog wat langer dan ons huidige waterschap (27 tot 44 jaar).

In die 17 jaar is al heel wat gediscussieerd over de waterschappen en het nut ervan. Daar gaan wij het nu niet over hebben, want het bestaansrecht van de waterschappen staat bij de SGP niet ter discussie.

Maar al in het begin  van onze zittingsperiode (2010) waren er ideeën om te komen tot één groot Rijn Oost waterschap. Er zou een waterschap voor dat gehele stroomgebied moeten komen. Volgens mij waren de Dagelijks Besturen van de betreffende waterschappen daar hard voor. De Universiteit Twente heeft er onderzoek naar gedaan. Wat waren de uitkomsten daarvan een teleurstelling. Ik citeer enkele zinnen uit dat rapport.

"Bovendien is niet verzekerd dat (verdere) schaalvergroting ook daadwerkelijk leidt tot een efficiëntere productie en ondersteuning".

"In algemene zin lijken er in termen van operationele productie weinig redenen te zijn om te komen tot een grootschalige fusie van waterschappen".

"In ieder geval is duidelijk dat er slechts verbetering te verwachten is ten aanzien van een deel van de beleidsonderwerpen. Bij beleidsonderwerpen die op lokale schaal spelen, zal de situatie eerder verslechteren. Dit lijkt geen situatie waarin het raadzaam is om vanuit het perspectief van de beleidsondersteuning te pleiten voor een algemene vergroting van het schaalniveau van de waterschappen".

Kortom zinnen die aan duidelijkheid niets te wensen overlaten. En waarom zou dat nu anders zijn?

Wat is er veranderd sinds begin 2012?

Voor de vergadering van ons AB op 5 april 2012 stond de samenwerking van de waterschappen in Rijn-Oost verband op de agenda. De Dagelijkse Besturen van Groot Salland en Reest en Wieden kwamen toen nog tot de conclusie dat zij vooralsnog niet met een voorstel tot fusie zouden komen. Er stond toen in de stukken: "Fusie is echter geen garantie voor succes qua doelmatigheid. Het  samenvoegen van organisaties leidt in de praktijk lang niet altijd tot de verwachte besparingen en meer bureaucratisering ligt dikwijls op de loer." Wij geloven niet dat dit nu anders zal zijn.

En toch zocht het DB van Reest en Wieden in het najaar 2013 al weer contact met het DB van WGS om te praten over een eventuele fusie. Eind 2013 hebben zij daar over gesproken. Voor ons was dit echt niet nodig geweest en ook onbegrijpelijk.

In eigen huis is een stevige reorganisatie doorgevoerd. De resultaten daarvan worden steeds meer zichtbaar, maar zijn zeker nog niet allemaal zichtbaar in cijfers en werkwijzen. Voor ons onbegrijpelijk dat er nu al weer koers gezet wordt op een fusie en dat ook onze ondernemingsraad daar voorstander van is.

Doelen fusie vaak niet gehaald

Hoeveel onderzoeken zijn er al niet geweest die aantonen dat schaalvergroting in het openbaar bestuur niet succesvol is geweest en dat betrokkenheid van burgers bij grotere overheidslichamen fors afneemt. Toch gaan wij ook door in die richting, tenzij wij als AB in meerderheid er vandaag nee tegen zeggen, wat ik uiteraard hoop.

Zoals gezegd, vele rapporten zijn er verschenen die aangeven dat beoogde doelen van fusies, herindelingen in het openbaar bestuur niet hebben geleid tot de verwachte verdere professionalisering van het bestuur, verwachte kostenbesparingen niet behaald worden. Het Coelo (Centrum voor onderzoek van de economie van de lagere overheden) heeft bijvoorbeeld eind juni 2014 een rapport gepubliceerd van de financiële voordelen van herindeling van gemeenten in ons land. De conclusie was duidelijk. "Gemeentelijke herindelingen in de periode 1997–2011 hebben geen enkel waarneembaar effect gehad op de hoogte van de totale gemeentelijke uitgaven". Waarom zou dit bij een fusie van waterschappen anders zijn?

Ook de landelijke overheid weet geen richting meer. In het ene geval met de decentralisaties die momenteel doorgevoerd worden, erkent de Rijksoverheid dat de gemeenten beter in staat zijn om die werkzaamheden uit te voeren omdat zij dichter bij de burger staan. Daar tegenover is de politie omgevormd tot nationale politie, maar dat is een drama. Ook de Regionale Uitvoeringsdiensten kosten de gemeenten een veelvoud van wat zij er aan kwijt waren toen ze het zelf in de hand hadden. De burger wordt er de dupe van met veel hogere leges.

En waarom zou het in waterschapsland wel beter gaan?

Ook bij het gefuseerde waterschap Vechtstromen worden, ondanks forse bezuinigingen en het (bijna) onverantwoord verlengen van afschrijvingstermijnen, tariefsverhogingen vastgesteld die weinig afwijken van die bij ons.

Politiek dichter bij de burger

Politiek moet dichter bij de burger gebracht worden, is een veel gehoorde opmerking in deze tijd. Hoe zullen wij dat doen met een AB dat misschien enkele meer personen omvat dan het Waterschap Groot Salland (WGS) -25 personen- maar in een gefuseerd waterschap een gebied bestrijkt van Deventer tot bijna aan Assen toe? Dat is volgens de SGP een onmogelijke opgave.

Maar op meerdere plaatsen is al te lezen, en ook binnen dit AB zijn er collega's die vinden, dat een fusie van WGS en WRW nog maar een tussenstap is voor een nog veel grotere fusie. Die zien aan de horizon één groot waterschap in het stroomgebied van Rijn Oost. Ook de spiegelgroep die gerapporteerd heeft aan de stuurgroep verkenning fusie waterschappen Groot Salland en Reest en Wieden schrijft daar al over. Dat gaat ons echt veel te ver.

Willen wij in plaats van meer betrokkenheid van onze inwoners, nog veel minder betrokkenheid, dan moeten wij vooral deze weg inslaan.

Risico's aan fusie

Het DB van WGS erkent dat er risico's zitten aan een fusie. Een belangrijk punt is daarom dat de gebiedsoriëntatie geborgd moet zijn. Wij lezen er wel iets over in het rapport, maar het blijven vrij algemene opmerkingen. Er wordt ook op gewezen dat het in fusieprocessen als bijvoorbeeld in sectoren als onderwijs en zorg vaak niet lukt om op een goede manier vorm en inhoud te geven aan de leerling en zorgvrager. Wij vragen ons dan ook echt af waarom dit wel zou lukken in waterschapsland.

Voorstel Dagelijks Bestuur

In het voorstel van het DB is duidelijk te lezen dat de onderzoeksresultaten aangeven dat Groot Salland voldoende op zijn toekomst is voorbereid, maar een fusie van beide waterschappen zou een maatschappelijke meerwaarde hebben. Waaruit dat bestaat, daar lees ik echter weinig concreets van.

Een gefuseerd waterschap zou beter toegerust zijn om invulling te geven aan modern werkgeverschap. Ik vind modern werkgeverschap maar een vaag begrip. En volgens mij voelt een werknemer zich over het algemeen veel beter in een kleinere organisatie. Gevarieerder werk en meer betrokkenheid bij het werk hoor je veel meer in niet te grote organisaties.

De tariefontwikkeling zou gemiddeld genomen geen grote afwijkingen laten zien met die nu staat in het Financieel Meerjarenperspectief (FMP) van Groot Salland. En juist dat zou er toch bij een fusie echt uit moeten springen. Fusie levert toch altijd financieel voordeel op?

Het DB stelt een fusie per 1 januari 2016 voor. Zou er al een fusie komen, dan vinden wij dat veel te snel. Zorgvuldigheid moet voor snelheid gaan. Wij hebben begrepen dat aan de totstandkoming van WGS 3 jaar voorbereiding vooraf gegaan is en dat die tijd eigenlijk nog te kort was.

In het rapport van de fusieverkenning staat ook nog van alles over tarieven, huisvesting enzovoort. Daar gaan wij nu niet verder op in. Daar kan nog van alles aan veranderen. Wij gaan liever in op ervaringen uit het verleden dan op zaken die nog komen moeten.

Afgelopen vrijdag was ik op een congres van de SGP over het gepresenteerde boek 'Bouwen aan vertrouwen, een christelijke visie op de verhouding tussen overheid en burger'. Bouwen aan vertrouwen is het thema voor de politieke bezinningsactiviteiten van de SGP in 2014 en 2015. Ik ga daar nu niet verder op in, maar er staan behartigenswaardige woorden in. Enkele zinnen wil ik met u delen.

"Voortdurend veranderen is zorgelijk".

"Politici hebben voortdurend drang tot veranderen. Maar wij moeten het niet meer hebben over veranderingen, maar over innovatie. Een kenmerk van innovatie is dat je op zoek bent naar iets wat beter is. Bij veel veranderingen is dat juist niet het geval. Te veel ligt de nadruk op 'het moet anders' maar hoezo dan? Dingen die goed gaan, daarvoor moet je de politieke moed hebben om die niet te veranderen".

"We moeten niet steeds achter visioenen van verandering aanrennen, alsof het hier allemaal fantastisch wordt".

Kortom, dat zijn woorden die mij uit het hart gegrepen zijn.

Mening inwoners belangrijk

De SGP-fractie is vanaf het begin dat wij aan dit bestuur mogen deelnemen duidelijk geweest over fusie en zegt nu ook duidelijk nee tegen het voorstel van ons Dagelijks Bestuur.

Zou de meerderheid onverhoopt voor een fusie zijn, dan vindt de SGP het dringend gewenst dat eerst de mening van de ingezetenen gehoord zou worden, voordat een dergelijk ingrijpend besluit definitief genomen wordt. De waterschapsverkiezingen van D.V. 18 maart 2015 zijn daarvoor een geweldige kans.

Jan Visscher

Helaas heeft de meerderheid van Groot Salland voor de fusie gestemd. Uitslag was 17 leden voor fusie (DB lid De Jong van Water Natuurlijk, de fracties van CDA, Ongebouwd=landbouw, Gebouwd=bedrijven, ChristenUnie, APB en VVD)en 8 leden tegen fusie (fracties Water Natuurlijk zonder hun DB-lid, AWP, Natuur en SGP).

Wel heeft het Dagelijks Bestuur de fusiedatum van 1 januari 2016 moeten afzwakken om deze meerderheid achter zich te krijgen. Enkele fracties hadden namelijk in eerste termijn forse bezwaren tegen de harde datum van 1 januari 2016 omdat dit ten koste zou kunnen gaan van de zorgvuldigheid.

Het voorstel onder punt 4 luidde eerst:''Deze fusie in te laten gaan per 1 januari 2016'.

Het gewijzigde punt 4 luidt: 'Deze fusie in te laten gaan per 1 januari 2016, indien kan worden voldaan aan de uitdrukkelijke vereisten van zorgvuldigheid van het proces en de kwaliteit van de besluitvorming'.